Անարխիզմ․

Ինչ կլինի եթե բանականությունը հաղթի
կամ ազատության սահմանները


  1. Գաղափար
  2. Հիմնական դեմքեր
  3. Պետություն
  4. Իրավունք
  5. Սեփականություն
  6. Իրականացում
ἀν (ան) + ἀρχός (իշխան)

Անարխիզմը քաղաքական փիլիսոփայություն է, որն առաջարկում է կամավոր համագործակցության վրա հիմնվող ինքնավար հասարակություն։ [...] սակայն որոշ հեղինակներ բացատրում են եզրը ավելի հստակ. որպես ազատ, ոչ հիերարխիկ միությունների վրա հիմնվող ինստիտուցիա։

Անարխիզմը համարում է պետությունը ոչ ցանկալի, ոչ անհրաժեշտ և վնասակար։

Անարխիզմը հակադրվում է ոչ միայն պետական համակարգում մարդու հանդեպ իշխանությանը և հիերարխիկ կազմակերպմանը, այլ մարդկային հարաբերություններում ցանկացած իշխանական դրսևորումներին։




Վիքիպեդիայից

Ուիլյամ Գոդվին

Մեծ Բրիտանիա, 1756-1836 թթ

Հիմնական աշխատություններ

«Քաղաքական արդարության խնդիրը և նրա ազդեցությունը բարոյականության և երջանկության վրա»

(Enquiry Concerning Political Justice and its Influence on Morals and Happiness)

Հանրությունը առաջացել է մեր պահանջմունքների շնորհիվ, իսկ պետությունը՝ մեր թերությունների։ Հանրությունը ընդհանուր առմամբ բարիք է, պետությունը ՝ լավագույն դեպքում անխուսափելի չարիք։

Ուիլյամ Գոդվին

Ցանկացած իշխանություն զգալի չափով համապտասխանում է նրան, ինչին հույները ասում էին ՝ բռնակալություն (τυραννία): Միակ տարբերությունը այն է, որ բռնատիրական ղեկավարմամբ երկրներում բռնությունը միանման ճնշում է գործադրում մեր ոգու վրա։ Միևնույն ժամանակ հանրապետական կառավարմամբ երկրներում, որտեղ մեր ոգին ավելի շարժուն է, բռնությունը հետևում է հասարակական կարծիքի հոսքին։

Ուիլյամ Գոդվին

Ներկայումս չկա այնպիսի մարդկանց պակաս, ովքեր իրենց հոգևոր զարգացմամբ կանգնած են նույն բարձունքին ինչ և իրավունքն է։

Ուիլյամ Գոդվին

Եթե ես ստանում եմ փոխհատուցում իմ աշխատանքի դիմաց, ու ինձ տալիս են 100 անգամ ավելի շատ ուտելիք քան ես կարող եմ ուտել, կամ 100 անգամ ավելի շատ հագուստ, քան կարող եմ հագնել։ Որտե՞ղ է արդարությունը, նույնիսկ եթե ես աշխարհի ամենամեծ բարերարն եմ, արդյոք դա հիմք է ինձ տալու բաներ, որոնք ինձ համար ավելորդ են, իսկ հազարավոր մարդկանց համար կենսական անհրաժեշտություն։

Ուիլյամ Գոդվին

Այն զենքը, որը կարող են հաջողությամբ երկու կողմն էլ օգտագործել, մեր տեսանկյունից միշտ էլ կասկածելի կթվա։ Այդ պատճառով մենք պիտի զզվանքով նայենք բռնության ցանկացած եղանակին։

Ուիլյամ Գոդվին

Ջոզեֆ Պրուդոն

Ֆրանսիա, 1809-1865 թթ

Մարդկանց կողմից այլ մարդկանց կառավարումը ստրկություն է։

Ցանկացած հանրության մեջ, մարդկանց բռնությունը իրար հանդեպ հակառակ համեմատական է այդ հանրության հոգևոր զարգացման աստիճանին։

Բռնության տևողությունը կարելի է մոտավոր հաշվել ճշմարիտ (գիտական) կառուցվածքին մեծ կամ փոքր ձգտմամբ։

Ջոզեֆ Պրուդոն

Ինչպիսին պիտի լինեն օրենքները այն մարդու համար, ով ինքնուրույն մտածող ու ինքնապատասխանատու մարդ է։ Այն մարդու համար, ով ուզում է ազատ լինել ու ինքը իրեն պատրաստ է զգում։ Ես պատրաստ եմ քննարկումների, բայց օրենքներ չեմ ուզում ունենալ, ոչ մի օրենք ես չեմ ընդունում ․․․․։

Ջոզեֆ Պրուդոն

Արդարությունը պահանջում է, որ գոյություն ունանա մեկ ու միայն մեկ իրավական նորմ։ Այն է՝ ցանկացած պայմանագիր պիտի կատարվի ։

Ջոզեֆ Պրուդոն

Դեմոկրատական կառավարման եղանակը [...] չունի որևէ գիտական հիմնավորում․․․․

Ջոզեֆ Պրուդոն

Մեզ հաճախ կոչ են անում հեղափոխություն անել, ասելով որ լուսավորությունը կգա ինքն իրենով։ Սակայն հեղափոխությունը դա ոչ այլ ինչ է, քան մտքերի լուսավորումը։

Ջոզեֆ Պրուդոն

Մաքս Շտիրներ

(Յոհան Կասպար Շմիդտ)

Գերմանիա , 1806-1856 թթ

Հիմնական աշխատություններ
Միակը և նրա սեփականությունը

(Der Einzige und sein Eigentum)

Մարդը ոչ մի բանի համար «կանչված» չի, չունի ոչ մի «խնդիր» և ոչ մի սահմանում, ինչպես կենդանիները և բույսերը ․․․

Մաքս Շտիրներ

Այսպիսիով իմ վերաբերմունքը կյանքին հետևյալն է ՝ ես ոչինչ չեմ անում «հանուն Աստծո», ոչինչ չեմ անում «հանուն մարդու», բայց ամեն բան որ անում եմ, անում եմ «հանուն Ինձ»։

Մաքս Շտիրներ

Դու ինձ համար ոչ այլ ինչ ես, քան սնունդ, նույն կերպ դու էլ սնվում ես ինձանով։ Մեր միջև միայն մի հարաբերություն կա՝ օգտակարության, օգտավետության, եկամուտի։

Ես էլ եմ մարդկանց սիրում, ոչ թե ոմանց, այլ բոլորին։ Բայց ես սիրում եմ նրանց էգոիզմի գիտակցմամբ, ես սիրում եմ նրանց որովհետև սերը ինձ երջանիկ է դարձնում, ես սիրում եմ, որովհետև սիրելը բնական է ինձ համար, այն ինձ դուր է գալիս։

Ես չգիտեմ (չեմ ընդունում) «սիրելու պատվիրան»֊ը։

Մաքս Շտիրներ

Իմ ազատությունը միայն այն ժամանակ է կատարյալ, երբ այն վեր է ածվում իմ ուժին։

Մաքս Շտիրներ

Պետությունը չի հանդուրժում, երբ մարդիկ իրար հետ անմիջական հարաբերություննրի մեջ են։ Այն միշտ ուզում է բաժանել մարդկանց իրենով։ Այն պոկում է մարդուն մարդուց, որպիսի ուրվականի պես կանգնի նրանց միջև։

Մաքս Շտիրներ

Մարդկանց միությունները պիտի հիմնվեն այն օգուտի վրա, որը յուրաքանչյուր անդամը ստանում է այդ միությունից տվյալ պահին։

Այդ միություններում ես չեմ տեսնում այլ բան, քան իմ ուժի ավելացումը և քանի դեռ այն ավելացնում է իմ ուժը, ես կպահպանեմ այդ միությունը։

Մաքս Շտիրներ

Այն ինչ անհրաժեշտ է «մարդուն», ոչ մի դեպքում չի կարող լինել չափանիշ ոչ ինձ ոչ էլ իմ պահանջմունքների համար, որովհետև ինձ կարող է անհրաժեշտ լինել թե ավելի քիչը և թե ավելի շատը։ Ես պիտի ունենամ, հավանաբար, այնքան, որքան ի վիճակի կլինեմ վերցնել ինձ։

Մաքս Շտիրներ

Միխայիլ Բակունին

Ռուսաստան , 1814-1876 թթ

Հիմնական աշխատություններ
Պետականություն և անարխիա

(Государственность и анархия)

Պատմությունը կայանում է մարդու «մարդության» զարգացման միջոցով սկզբնական «կենդանությունը» պրոգրեսիվորեն մերժելու մեջ։

Միխայիլ Բակունին

Նա [մարդը] շրջվել է կենդանական ստրկությունից և կրոնական ստրկության միջոցով, որը գտնվում է կենդանական և մարդկային գոյության միջև, ավելի ու ավելի է մոտենում ազատությանը։

Միխայիլ Բակունին

Չկա անկրոն պետականություն և չի էլ կարող լինել։

Միխայիլ Բակունին

․․․ Առանձին մարդը չի կարող ազատության գիտակցություն ունենալ․ ազատությունը նշանակում է մարդու համար այն , որ շրջապատող մարդիկ իրեն ազատ են համարում և վերաբերվում են համապատասխանաբար, ազատությունը անհատականացման հետևանք չի, այլ դրա հակառակ կողմն է, ինքնամփոփ մի բան չի, այլ կապ ․․․․

Միխայիլ Բակունին

Որքան ավելի շատ ազատ մարդկանցով եմ ես շրջապատված և որքան խորն ու լայն է նրանց ազատությունը, այդքան խորը, լայն ու հզոր է նաև իմ ազատությունը ․․․

Միխայիլ Բակունին

Մարդկային արդարաությունը , որը միակ նշանակություն ունեցող բանն է մեզ համար, չի կարող հանդուրժել հավերժ պարտավորություններ։

Միխայիլ Բակունին

Ըստ Բակունինի, մարդկային զարգացման արդյունքում կվերանա ոչ թե սեփականության իրավունքը, այլ ժամանակակից անսահման մասնավոր սեփականությունը։

Պոլ Էլցբախեր, Բակունինի Մասին

Պյոտր Կրոպոտկին

Ռուսաստան , 1842-1921 թթ

Հիմնական աշխատություններ
Պետությունը և դրա դերը պատմության մեջ։

(Государство и его роль в истории)

Էվոլյուցիան և Հեղափոխությունը հաջորդում են իրար․ հեղափոխությունը արագացված էվոլյուցիա է։

Պյոտր Կրոպոտկին

Ամեն տեղ գոյություն ունեն անհնազանդներ, ովքեր չեն ուզում ենթարկվել օրենքին, քանի դեռ չեն իմացել որտեղից է հայտնվել օրենքը, ինչում է դրա օգտակարությունը, ինչ իրավունքով է այն պահանջում ենթարկվել իրեն և որ հիմքով է պետք հարգել այն։

Պյոտր Կրոպոտկին

Ահռելի, անընդհատ ավելացող հարկերը երբեք, որոնք պետությունը վերցնում է քաղաքացիներից երբեք բավարար չեն լինում։ Պետությունը անընդհատ ապրում է ապագա սերունդների հաշվին և ավելի ու ավելի է մոտենում սննկացմանը։

Պյոտր Կրոպոտկին

Առանձին անհատների ազատ խմբավորումը, խմբավորումների միավորումը միություններում, և պարզից դեպի բարդ ազատ զարգացումը ապագայի հասարակության կազմակերպման եղանակն է լինելու։

Պյոտր Կրոպոտկին

Այն [հեղափոխությունը] տեղի կունենա անկախ մեր կամքից, ուզենանք, թե ոչ։

Պյոտր Կրոպոտկին

Լև Տոլստոյ

Ռուսաստան , 1828-1910 թթ

Հիմնական աշխատություններ
Խոստովանություն (Исповедь)
և այլն ․․․

Իրական քրիստոնեությունը մերժում է պետությունը։

Լև Տոլստոյ

Շնորհակալություն


blog: Ռադիո Ագռավաքար
twitter: @hanumanum
facebook artak.kolyan